Co-enzym Q10 (Ubichinon)

Wat betekent de uitslag van Co-enzyme Q10 (Ubichinon)?

Co-enzym Q10 wordt in iedere lichaamscel aangetroffen. De vetoplosbare stof wordt ook wel ubichinon genoemd, wat vrij vertaald zoiets betekent als ‘overal aanwezig’. Zonder coenzym Q10 is energievorming in de cel niet mogelijk en sterft de cel. Primair fungeert co-enzym Q10 als co-factor in de oxidatieve fosforylering (celademhaling) in de mitochondriën, de cellulaire ‘energiecentrales’. Daarnaast is co-enzym Q10 een krachtige antioxidant en radicaalvanger, zorgt het mede voor het soepel houden van cellulaire membranen en voorkomt het lipidenperoxidatie in deze membranen.

Co-enzym Q10 is van groot belang voor de vitaliteit van weefsels en organen.

Voldoende Q10 kan  bijvoorbeeld helpen bij het voorkomen van hartfalen. Maar ook bij chronische vermoeidheid chronische pijnen, bij diabetes of  artrose kan Q10 een ondersteunende rol spelen.

Co-enzym Q10 wordt in iedere lichaamscel aangetroffen. De vetoplosbare stof wordt ook wel ubichinon genoemd, wat vrij vertaald zoiets betekent als ‘overal aanwezig’. Zonder coenzym Q10 is energievorming in de cel niet mogelijk en sterft de cel. Primair fungeert co-enzym Q10 als co-factor in de oxidatieve fosforylering (celademhaling) in de mitochondriën, de cellulaire ‘energiecentrales’. Daarnaast is co-enzym Q10 een krachtige antioxidant en radicaalvanger, zorgt het mede voor het soepel houden van cellulaire en is van groot belang voor de vitaliteit van weefsels en organen.

Lichaamseigen aanmaak co-enzym Q10 per leeftijd
Idealiter produceert het lichaam voldoende co-enzym Q10; daarnaast komt coenzym Q10 in kleine hoeveelheden voor in allerlei (vooral dierlijke) voedingsmiddelen. De aanmaak van co-enzym Q10 kan onvoldoende zijn om de behoefte te dekken bij ziekte, overgewicht, stress, medicijngebruik, onvolwaardige voeding en aangeboren en verworven stoornissen in de aanmaak van co-enzym Q10. Bovendien neemt bij iedereen de lichaamseigen aanmaak van co-enzym Q10 geleidelijk af met het vorderen van de leeftijd; zo is het co-enzym Q10-gehalte in hartweefsel van ouderen (77-81 jaar) maar 43% van het Q10-gehalte in hartweefsel van 19- tot 21-jarigen. Naast daling van de co-enzym Q10-synthese gaat veroudering gepaard met toename van oxidatieve stress en achteruitgang van de mitochondriale functie. In een dierstudie is aangetoond dat muizen significant langer leven wanneer ze voer eten waaraan co-enzym Q10 is toegevoegd; bovendien blijven ze veel actiever. Het is goed denkbaar dat langdurige suppletie met co-enzym Q10 invloed heeft op het verouderingsproces en de levensverwachting.

Organen en weefsels die veel energie verbruiken zoals hart, alvleesklier, lever, nieren, immuunsysteem, zenuwstelsel en spieren hebben een hoog gehalte aan co-enzym Q10. Deze structuren gaan als eerste minder goed functioneren als de aanmaak van co-enzym Q10 onvoldoende is en de cellulaire energieproductie daalt. Een supplement met co-enzym Q10 ondersteunt dan ook primair organen en weefsels met een hoge energiebehoefte. Het is aangetoond dat co-enzym Q10 goed wordt opgenomen uit supplementen. 1 In sojaboonolie opgeloste co-enzym Q10 heeft een vergelijkbare biologische beschikbaarheid als co-enzym Q10 in een complexe geëmulgeerde vorm.

Hart- en vaatziekten
Co-enzym Q10 is een uitstekend supplement voor mensen met hart- en vaataandoeningen. Co-enzym Q10 ondersteunt de pompwerking van de hartspier door verbetering van de energieproductie in de hartspiercellen en beschermt het hart tegen oxidatieve beschadiging. Omdat het hart veel energie verbruikt is het erg gevoelig voor een co-enzym Q10-tekort. Co-enzym Q10 voorkomt oxidatie van LDLcholesterol (low density lipoprotein), een belangrijke stap in het proces van aderverkalking, en vermindert bovendien de bloedviscositeit. Doordat co-enzym Q10 zorgt voor recycling van vitamine E komt deze opnieuw beschikbaar als antioxidant. Ziekten en situaties waarbij suppletie met co-enzym Q10 zinvol is:

Kransvaatziekte en hartinfarct: mensen die binnen drie dagen na een infarct coenzym Q10 gaan innemen verbeteren hun prognose aanzienlijk.3 Mensen die na een hartstilstand zijn gereanimeerd, hebben een significant grotere overlevingskans (gemeten na drie maanden) en betere neurologische prognose wanneer naast milde hypothermie suppletie met co-enzym Q10 plaatsvindt (250 mg bij binnenkomst, daarna 3x daags 150 mg).

Cardiomyopathie: deze aandoening gaat gepaard met een co-enzym Q10- tekort in de hartspier; suppletie met coenzym Q10 verbetert het samentrekken van de hartspier.

Hartfalen (decompensatio cordis): hoe groter het co-enzym Q10 tekort in de hartspier, des te ernstiger zijn de klachten van hartfalen (zoals cyanose, hartritmeproblemen, oedeem, zweten, kortademigheid, inspanningsintolerantie). De therapeutische werkzaamheid van co-enzym Q10 bij hartfalen is wetenschappelijk aangetoond Suppletie met co-enzym Q10 verbetert de systolische (pomp)functie bij chronisch hartfalen, vooral wanneer geen ACE-remmers (angiotensine-converting enzyme inhibitors) worden gebruikt.

Angina pectoris: co-enzym Q10 beschermt het hartweefsel tegen ischemie en verbetert de conditie zodat minder snel anginaklachten optreden bij lichamelijke inspanning.

Hartritmestoornissen
Preventie van adriamycine-geïnduceerde (oxidatieve) beschadiging van het hart: dit chemotherapeuticum is evenals andere anthracyclines toxisch voor het hart en andere weefsels door het genereren van vrije radicalen.

Hartoperatie: suppletie met co-enzym Q10 verbetert de conditie van het hart, vermindert ischemie-reperfusieschade door de operatie, verkleint de kans op hartritmestoornissen en ondersteunt het herstel.12,13 In een klinische studie kregen 120 hartpatiënten 300 mg coenzym Q10 per dag of placebo in de twee weken voorafgaande aan de operatie. Suppletie leidde tot een sterk significante toename van het co-enzym Q10-gehalte in serum en in hartmitochondriën. De onderzoekers toonden aan dat het hartweefsel (in-vitro) aanmerkelijk beter bestand was tegen ischemie-reperfusieschade.13 Overigens beschermt co-enzym Q10 alle lichaamscellen tegen beschadiging door een (relatief ) zuurstoftekort, bijvoorbeeld tijdens een verblijf in het hooggebergte en bij long- en vaataandoeningen.

Mitraalklepprolaps: co-enzym Q10 verbetert de conditie van het hart in de situatie waarin de linker hartklep uitpuilt in de linker hartboezem.

Hoge bloeddruk: co-enzym Q10 bevordert een normale bloeddruk. Dit is in diverse wetenschappelijke studies aangetoond. 5,15,16,37,51 Mogelijk heeft dit te maken met een betere cellulaire energieproductie, membraanstabilisatie en het wegvangen van schadelijke peroxynitrietradicalen.

Atherosclerose en hyperlipidemie: co-enzym Q10 helpt bij het verlagen van het cholesterol- en Lp(a)-gehalte (lipoproteïne-A) en gaat LDL-oxidatie tegen.10,17,18 Het gunstige HDL-cholesterol (high density lipoprotein) neemt daarentegen toe.18 Statines en gemfibrozil, veelgebruikte medicijnen tegen een te hoge cholesterolspiegel verlagen de lichaamseigen aanmaak van coenzym Q10 en kunnen vermoeidheidsklachten geven.

Sommige patiënten met een sterk verhoogde triglyceridenspiegel reageren niet op behandeling met fenofibraat; het combineren van fenofibraat met co-enzym Q10 (150 mg per dag) zorgde in een onderzoek voor significante verlaging van de triglyceriden-, urinezuur- en Lp(a)-spiegel.47 Co-enzym Q10, toegevoegd aan het voer van muizen, remt significant atherosclerose.62 Tevens is in dieronderzoek aangetoond dat coenzym Q10 in combinatie met vitamine E atherosclerose beter tegengaat dan de afzonderlijke supplementen.61

Metabool syndroom en diabetes
Suppletie met co-enzym Q10 heeft een positief effect op diverse aspecten van het metabool syndroom (insulineresistentie syndroom) en diabetes type 2: het helpt bij het normaliseren van een verhoogde bloeddruk, verbetert de bloedsuikerregulatie, ondersteunt de insulinewerking, verbetert afwijkende spiegels van bloedvetten en vermindert oxidatieve stress.Vermoedelijk draagt degeneratie van mitochondriën in de insulineproducerende bètacellen bij aan het ontstaan van diabetes type 2. Co-enzym Q10 ondersteunt de bètacelfunctie en de insulineproductie door het verbeteren van de conditie van de mitochondriën*. Daarnaast helpt co-enzym Q10 bij de preventie van diabetescomplicaties.

Overgewicht en gebrek aan energie
Co-enzym Q10 ondersteunt het afvallen doordat co-enzym Q10 de verbranding van suikers en vetten verbetert. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die veel eten en toch slank blijven over meer co-enzym Q10 beschikken dan mensen die snel aankomen.

Vermoeidheid komt veel voor; de achterliggende oorzaak is vaak moeilijk te achterhalen. Er zijn aanwijzingen dat oxidatieve stress en disfunctie van mitochondriën een rol spelen. Bij aanhoudende vermoeidheid kan suppletie met co-enzym Q10 helpen om de cellulaire energieproductie te verbeteren.

Het afweersysteem
Infectieziekten en allerlei (ouderdoms)- kwalen zijn vaak mede het gevolg van een falend afweersysteem. Als het lichaam over onvoldoende co-enzym Q10 beschikt, tast dit de kwaliteit van het afweersysteem aan. Uit dierexperimenten blijkt dat coenzym Q10 de fagocytose* door macrofagen* en de vermeerdering van granulocyten* bevordert.23 De bloedspiegel van coenzym Q10 is verlaagd bij AIDS-patiënten en gecorreleerd met de ernst van de aandoening; suppletie met 200 mg co-enzym Q10 per dag verbeterde de ratio tussen T4-helper- en T8-suppressorcellen.

Co-enzym Q10 beschermt het cellulaire DNA tegen oxidatieve beschadiging en gaat ontsporing van de celdeling tegen.31 Kanker kan gepaard gaan met daling van het co-enzym Q10-gehalte; dit is aangetoond bij patiënten met myeloma*, melanoom*, hersentumoren en borst-, long-, prostaat-, pancreas-, colon- en nierkanker. Een lage co-enzym Q10- spiegel bij patiënten met een melanoom is geassocieerd met een ongunstiger prognose en een grotere kans op metastasering. Er zijn aanwijzingen dat suppletie met co-enzym Q10 helpt in de strijd tegen borstkanker (dosis 90-390 mg per dag) en de prognose verbetert.35,40 Co-enzym Q10 ondersteunt het afweersysteem, vooral wanneer dit chronisch overbelast is.

De slijmvliezen
Co-enzym Q10 beschermt en versterkt alle weefsels, waaronder de slijmvliezen en het tandvlees. Co-enzym Q10 helpt bij tandvleesproblemen wanneer een tekort aan co-enzym Q10 een rol speelt.25 Het beste resultaat wordt mogelijk bereikt door coenzym Q10 direct op het tandvlees aan te brengen.26 Co-enzym Q10 beschermt de maagmucosa door zijn antioxidantwerking. De productie van maagslijm en de snelle celdeling van het maagslijmvlies is afhankelijk van voldoende co-enzym Q10.

Neurodegeneratieve aandoeningen en spierziekten
De mitochondriën in hersencellen van mensen met de ziekte van Parkinson functioneren niet goed en hebben een laag co-enzym Q10-gehalte. Suppletie met een hoge dosis co-enzym Q10 (1200 mg/ dag) kan de progressie van de ziekte van Parkinson in het beginstadium tot 44% vertragen. Resultaat van suppletie is dat de cognitieve functies en motorische vaardigheden minder snel achteruit gaan.27 Onderzoekers willen bekijken of een dosis van 2400 mg co-enzym Q10 per dag tot nog betere resultaten leidt bij mensen met de ziekte van Parkinson. Een co-enzym Q10-tekort en mitochondriale disfunctie worden ook gezien bij erfelijke vormen van spierdystrofie, familiaire cerebellaire ataxie, Friedreich’s ataxie, metabole myopathie, de ziekte van Huntington en ALS (amyotrofische lateraalsclerose). Suppletie met co-enzym Q10 (doses boven 600 mg per dag) is zinvol bij uiteenlopende neurodegeneratieve aandoeningen. In laboratoriumstudies is aangetoond dat co-enzym Q10 de vorming en uitbreiding van amyloïdplaques, kenmerkend voor de ziekte van Alzheimer, remt en bestaande plaques destabiliseert.Co-enzym Q10 kan daarom van groot belang zijn voor de preventie en behandeling van dementie.

Migraine
Uit een klinische studie is gebleken dat co-enzym Q10 invloed heeft op migraine. Een groep van 42 patiënten met migraine gebruikte 3x100 mg co-enzym Q10 per dag of een placebo. Suppletie met coenzym Q10 leidde na drie maanden tot significante daling van het aantal en de ernst van migraine-aanvallen (optreden van maagdarmklachten, aantal dagen met hoofdpijn, hoofdpijnintensiteit); 33% van de mensen die co-enzym Q10 gebruikten had meer dan 50% daling van het aantal migraine-aanvallen tegenover 14% in de placebogroep. In het ziekteproces van migraine kan mitochondriale disfunctie een rol spelen. Het effect van suppletie was na een maand merkbaar en bereikte het maximum na drie maanden.

Beschikbare consulten:
-Telefonisch consult HelloDoc